Skipulag náms fyrir nýnema
Inngangur og undirstöður sálfræði
Í þessu námskeiði verður fjallað um vísindagreinina sálfræði; hugmyndafræðilegar rætur, sjónarhorn, hugtök, kenningar, vísindalega hugsun og aðferðir. Einnig verður fjallað um sálfræði sem sérfræðigrein og gefið yfirlit yfir viðfangsefni og starfshætti greinarinnar nú til dags. Jafnframt verður gefið yfirlit yfir mismunandi viðfangsefni sálfræði s.s. þroska, áhugahvöt og tilfinningar, heilsu, persónuleika, félagsskilning, geðraskanir, líffræðilegar undirstöður hegðunar, skynjun, minni, meðvitund, tungumál og hugsun, greind, nám og samspil umhverfis og erfða á manneskjuna.
Rannsóknaraðferðir í hug- og félagsvísindum
Í námskeiðinu verður farið yfir grundvallaratriði í aðferðafræði hug- og félagsvísinda. Að loknu námskeiði ættu nemendur að geta gert grein fyrir helstu rannsóknaraðferðum. Fjallað er um rannsóknarsnið, gagnaöflunaraðferðir, úrtök og önnur hugtök aðferðafræðinnar. Rætt verður um styrkleika og takmarkanir mismunandi aðferða í hug- og félagsvísindum með hliðsjón af ólíkum markmiðum rannsókna. Hluti kennslunnar fer þannig fram að gestakennarar kynna rannsóknir sínar fyrir nemendum, með áherslu á aðferðafræðiþáttinn.
Tilraunasálfræði
Í námskeiðinu er lögð áhersla á skilning á hönnun og framkvæmd tilrauna í sálfræði. Stúdentar fræðast um feril tilrauna, frá rannsóknarspurninga til ritrýni. Farið er yfir réttmætishugtakið í vísindum og nauðsynlegar ráðstafanir við stjórnun tilraunaumhverfis, þannig að afhjúpa megi orsakasambönd með skipulagðri tilgátuprófun. Stúdentar læra einnig um mismunandi mælikvarða breytna og um áreiðanleika mælinga. Í námskeiðinu eru kostir og gallar hinna ýmsu tilraunasniða, einkunn innan- og millihópasnið, fjölbreytusnið (þáttasnið), skoðaðir og hvenær er viðeigandi að nota hvert þeirra. Tilraunasniðin eru svo borin við hin ýmsu tengslasnið, svo sem hálftilraunir, mismunarannsóknir og fylgnisnið. Stúdentar fræðast um siðferðisreglur og -viðmið í rannsóknum á mönnum og dýrum og kynnast því hvernig skuli greina frá niðurstöðum rannsókna í skýrslu á APA formi. Þá eru stúdentar undirbúnir fyrir frekara nám í aðferða- og tölfræði með kynningu á túlkun á framsetningu gagna og grunnhugtökum tölfræðinnar.
Vinnulag í hug- og félagsvísindum
Námskeiðið leggur grunn að háskólanáminu með því að þjálfa nemendur í fræðilegum vinnubrögðum. Í námskeiðinu er farið ítarlega í notkun heimilda, s.s. rafræna heimildaleit, tilvísun í heimildir og heimildaskráningu. Mikil áhersla er lögð á að kenna nemendum ritgerðasmíð, uppbyggingu ritgerða og skýrslna og verklag við slíka vinnu. Í námskeiðinu er fjallað um helstu gerðir rannsókna og markmið þeirra, hin tvö megin rannsóknarviðmið rannsókna, þ.e. vísindaheimspekilegar forsendur þeirra. Mikil áhersla er lögð á að þjálfa skrif, uppsetningu og frágang ritgerða og rannsóknagreina.
Atferlisgreining - hugtök og undirstöður
Í þessu námskeiði verður fjallað um fræðilegar undirstöður atferlisgreiningar og náms. Fjallað verður um grundvallaratriði, lykilhugtök og lögmál klassískrar og virkar skilyrðingar. Einnig verður fjallað um kenningu Skinners um málhegðun. Atferlisgreining verður kynnt sem vísinda- og starfsgrein, hugmyndafræðilegum undirstöðum, mismunandi fræðasviðum hennar og tækni lýst.
Félagssálfræði
Markmið námskeiðsins er að lýsa í hnotskurn og leggja mat á helstu fræðikerfi og rannsóknaraðferðir félagssálfræði. Farið verður m.a. í viðhorfamælingar, námskenningar, eignunarkenningar og fordóma. Kostir og gallar ólíkrar aðferðafræði í félagssálfræði verða skoðaðir með hliðsjón af þessum viðfangsefnum.
Tölfræðileg greining
Námskeiðið er inngangsámskeið í tölfræði, ætlað sem undirbúningur fyrir frekara nám í tölfræði og aðferðafræði rannsókna. Efnistök spanna undirstöðuatriði frá forsendum tölfræðilegrar úrvinnslu til mismunandi lýsitalna, mælitalna, einfaldra úrvinnsluaðferða og marktektarprófa.
Þroskasálfræði
Námskeiðið snýst um þroskaferli manneskjunnar frá móðurkviði til unglingsára. Hlutur erfðaþátta og lífeðlislegra þátta í þroska verður rætt ásamt hluti sálrænna og félagslegra þátta, sem og samspili þessara tveggja meginorsaka breytileika á þroska. Áhersla er lögð á lykilkenningar og sjónarhorn eins og þau snúa að líkamlegum, hugrænum, félagslegum og tilfinningalegum þáttum þroska frá meðgöngu til seinni hluta unglingsára.
Ályktunartölfræði í félagsvísindum
Kenndar eru nokkrar helstu úrvinnsluaðferðir innan ályktunartölfræði, s.s. fjölbreytugreining, dreifigreining, aðhvarfsgreining, tvíflokka aðhvarfsgreining, þáttagreining og áreiðanleikaprófun á kvörðum. Nemendur eiga að geta leyst úr verkefnum sem þessu tengjast með aðstoð viðeigandi tölfræðiforrita, túlkað niðurstöður og dregið viðeigandi ályktanir.
Líffræðilegar undirstöður hegðunar
Í námskeiðinu verður líffræðileg sálfræði kynnt út frá þeim virknieiningum og ferlum taugakerfisins sem búa að baki hegðun og hugarstarfi. Í námskeiðinu verður fjallað um virkni einstakra taugafrumna, skipulagi og virkni taugaboðkerfisins, auk líffrærafræði taugakerfisins. Fjallað verður um og stjórn hreyfinga.
Rannsóknaraðferðir í atferlisgreiningu
Í þessu námskeiði verður fjallað um rannsóknaraðferðir í atferlisgreiningu. Farið verður í grunnatriði og aðferðir við mat og mælingar á hegðun, Einnig verður fjallað um skráningu hegðunar og framsetningu og túlkun hegðunargagna. Í námskeiðinu verður jafnframt fjallað um grunnatriði einliðasniðs (single subject experimental design) og siðfræðileg atriði í rannsóknum í atferlisgreiningu. Nemendum verður kennt að meta ýmsa þætti íhlutunar, m.a. hvort hún byggi á aðferðum hagnýtrar atferlisgreiningar. Að lokum munu nemendur lesa valdar rannsóknargreinar í atferlisgreiningu og læra að leggja gagnrýnið mat á þær.
Námssálfræði
Námskeiðið er breið kynning á sálfræðilegum kenningum og hagnýtum efnum við nám og kennslu. Meðal annars verður fjallað um hugrænan og tilfinningan þroska, nálganir að námi í kennslustofunni, áhuga og margbreytileika í námsumhverfi, sem og innflytjendur og tungumál.
Heilsusálfræði
Í námskeiðinu er fjallað um tengsl andlegs og líkamlegs heilbrigðis þar sem samspil sálfræðilegra, félagslegra og líffræðilegra þátta er skoðað og áhrif þess á heilbrigði, þróun sjúkdóma og viðbrögð við veikindum. Lögð er áhersla á kenningar tengdar heilbrigði og heilbrigðisvenjum og hugað sérstaklega að streitu og áhrifum streituviðbragða og félagslegs umhverfis á heilsu. Einnig verður fjallað um sálfræðilega þætti og tengsl þeirra við verkjastjórnun og við sjúkdóma á borð við krabbamein, sykursýki, alnæmi og hjarta- og æðasjúkdóma. Að lokum er fjallað um heilbrigðiskerfið og þær breytingar er hafa átt sér stað innan þess er kalla á aukin samskipti sjúklings og meðferðaraðila.
Valnámskeið á áherslusviði
Nemendur velji námskeið í samráði við kennara/brautarstjóra deildarinnar.
Hugfræði
Námskeiðið er kynning á helstu umfjöllunarefnum hugfræðilegrar sálfræði. Nemendur munu læra um margvísleg hugræn ferlit, til dæmis minni, tungumál, ákvarðanatöku, rökhugsun og þrautalausnir. Námskeiðið mun veita innsýn inn í hugfræðilegar kenningar og hvernig rannsóknir á sviðinu hafa haft áhrif á rannsóknir og almennan skilning á hugarstarfi og hegðun.
Próffræði
Fjallað verður um fræðilegar undirstöður sálfræðilegra mælitækja og annarra matsaðferða. Einnig verður farið í helstu atriði varðandi samningu og gerð mælitækja og siðlega notkun þeirra, íslenska þýðingu og stöðlun, reikning, mat og greiningu á próffræðilegum eiginleikum sálfræðilegra mælitækja. Gefið verið stutt yfirlit yfir greindar- og persónuleikapróf þar sem áhersla verður lögð á próffræðilega uppbyggingu slíkra prófa. Nemendum verður einnig kennt að afla frekari upplýsinga um sálfræðileg mælitæki og meta þær upplýsingar á gagnrýninn hátt.
Mat á rannsóknum í sálfræði
Starfandi sálfræðingar þurfa að fylgjast með stöðu þekkingar á sínu sérsviði. Þá er ekki nóg að vera kunnugt um niðurstöður rannsókna, heldur þurfa þeir að geta lagt gagnrýnið mat á rannsóknir og tekið afstöðu til þess hvort reynslugögn styðji ályktanir rannsakenda. Námskeiðinu er ætlað að þjálfa færni nemenda til að leggja gagnrýnið mat á sálfræðirannsóknir. Í hverri viku verður kafað ofan í nýlega sálfræðilega þekkingu og sjónum beint að ályktunum höfunda, rannsóknaraðferðum, tölfræðiaðferðum.
Þroski fullorðinna
Námskeiðið snýst um þroska manneskjunnar frá seinni hluta unglingsára til elliára. Farið verður yfir grunnatriðin í þroska fullorðinna og öldrunarsálfræði, og hvernig hægt er að skoða viðfangsefnið með því að skara rannsóknir á lífeðlislegum, hugrænum og félagsleguum þroska. Áhersla er lögð á lykilkenningar og meginsjónarmið í faginu eftir því hvernig þau tengjast við líkamlegan, hugrænan og félagslegan/tilfinningalegan þroska fólks út ævina.
Heilinn, sjúkdómar og lyf
Í námskeiðinu kynnist nemandinn algengum taugasjúkdómum og geðröskunum, líffræðilega orsakir, greiningu og þverfræðilega meðferð. Sérstök áhersla verður á hlutverk sálfræðingsins við meðferð og mat. Nemendur mun læra um sálfélagslegar- og líffræðilegar kenningar um geðsjúkdóma. Að lokum verður lyfjafræði og lyfjahvarfræði tauga- og geðlyfja kynnt fyrir nemendum.
Skynjunarsálfræði
Fjallað verður um helstu þætti skynhrifa og skynjunar, með áherslu á sjónskynjun. Ferlar sjónskynjunar (svo sem litaskynjun, hlutaskynjun og dýptarskynjun), verða útskýrðir og áhersla lögð á hlutverk eftirtektar í skynúrvinnslu. Einnig verður fjallað í styttra máli um önnur skynfæri, svo sem heyrn, lykt og bragð. Nemendur kynnast aðferðum í rannsóknum á skynjun og fá kennslu í uppsetningu tilrauna og úrvinnslu niðurstaðna.
Klínísk sálfræði
Veitt er yfirlit yfir grunnþætti sálmeinafræði og afbrigðilegrar hegðunar. Fjallað er um helstu skilgreiningar geðrænna vandkvæða og afbrigðilegrar hegðunar. Auk þess er fjallað um hina flóknu keðju líffræðilegra, sálrænna og félagslegra þátta sem tengjast þróun geðraskana. Farið er yfir helstu sálfræðilegu kenningar og meðferðarnálganir við geðröskunum. Sérstök áhersla verður lögð á hugræna atferlismeðferð (HAM) og fleiri raunprófaðar meðferðir. Námskeiðið mun einnig veita nemendum grunnþekkingu á siðareglum sálfræðinga, viðtalstækni, og helstu greininga- og matsaðferðum innan klínískrar sálfræði.
Valnámskeið á áherslusviði
Nemendur velji námskeið í samráði við kennara/brautarstjóra deildarinnar.
B.S. verkefni í sálfræði
Nemandinn framkvæmir rannsókn og skrifar um hana fræðilega ritgerð undir handleiðslu leiðbeinandans. Nemandinn velur viðfangsefni BS verkefnis í samráði við leiðbeinanda. Nauðsynlegt er að fá formlegt samþykki fyrir viðfangsefninu hjá leiðbeinanda og umsjónarmanni B.S. verkefna í sálfræði og vinna það samkvæmt reglum deildarinnar um lokaverkefni.
Hugræn taugavísindi
Í þessu námskeiði verður fjallað ítarlega um starfsemi og virkni heilans í tengslum við ýmiss hugarferli eins og minni, athygli, tungumál og hugsun. Fjallað verður um rannsóknir og farið ítarlega í þær aðferðir sem notaðar eru í hugrænum taugavísindum, svo sem heilalínurit (EEG) og segulómun (MRI; fMRI). Áhersla verður lögð á að skoða hvernig rannsóknir á sviði taugavísinda geta upplýst og styrkt kenningar hugfræðinnar. Einnig verður í þessu samhengi fjallað almennt um tengsl heila, huga og hegðunar.
Manngerðir
Fjallað verður um hugtakið „persónuleika“ og hver áhrif kenninga um persónuleika hafa verið í sálfræði. Farið verður í það hvaða þættir hafa áhrif á slíkar kenningar s.s. eins og klínískar athuganir, tilraunir, hugmyndir um það hvernig við lærum og sálmælingar. Að auki verður fjallað ítarlega um áhrifamestu kenningar um persónuleikann og hverjir eru kostir þeirra og ágallar.
Íþróttasálfræði
Í námskeiðinu munu nemendur kynnast kenningum, rannsóknum og hagnýtingu innan íþróttasálfræði. Námskeiðið mun gefa yfirsýn á þætti sem hafa jákvæð og neikvæð áhrif á frammistöðu í íþróttum og skyldum vettvangi. Nemendur munu einnig fá kynningu á algengum geðheilsuþáttum sem snerta íþróttafólk og margvíslegum nálgunum til að bæta frammistöðu og geðheilsu meðal þessa hóps.
