EPiC SAD study

Nöfnin á fólkinu á myndinni frá vinstri til hægri er: Lada Zelinski, Yvonne Höller, Leon Daði Sesseljusson og Ara Dan Pálmadóttir

Um verkefnið

Algengi skammdegisþunglyndis (SAD) á Íslandi á tíunda áratugnum var frekar lágt í alþjóðlegum samanburði, eða 3,8%. Fyrri rannsóknir benda til þess að áhættuþættir SAD séu ungur aldur, kvöld-dægurgerð, lítil hreyfing, hugrænir næmisþættir og sértæk taugalífeðlisfræðileg mynstur í heilastarfsemi. Auk þess tengist loftmengun þunglyndiseinkennum en hún getur verið breytileg milli landsvæða og eftir árstíðum. Samspil þessara þátta hefur þó ekki verið skoðað og litið hefur verið fram hjá loftmengun sem orsakaþætti árstíðabundinna lyndissveiflna.

Í EPiC SAD rannsókninni hófum við árið 2022 með því að framkvæma stóra könnun, þar sem N = 15.000 manns bjuggu á Íslandi, þar af tóku um 2000 þátt til að kanna núverandi tíðni SAD. Af þessum þátttakendum tóku um 200 þátt í langtímarannsókn sem lauk árið 2025, þar sem helmingur þeirra var viðkvæmur fyrir árstíðabundnum breytingum, hinn helmingurinn varð ekki fyrir áhrifum. Við fylgdum þessu úrtaki eftir fjórum sinnum á ári með spurningalistum og upptökum af heilaupptökum, sem og mælingum á loftmengun á heimilum þeirra. Í hverri eftirfylgni framkvæmdum við verkefni um tilfinningaminni, skoðuðum tíðni, vitsmunalega veikleika, næringu, heilsufarslega lífsgæði, líkamlega virkni, svefngæði, daglegar sveiflur í skapi og einstaklingsbundna útsetningu fyrir loftmengun. Gögnin eru nú notuð til að byggja upp spálíkan til að greina snemma áhættuhópa.

Þetta verkefni er fjármagnað af Rannsóknarsjóði Íslands (umsóknarnúmer 228739-051/2106-0364)

Meðlimir

Nemendur:
Angantýr Ómar Ásgeirsson, Angelina Brigitte Carlucci, Anna Kristrún Sigurpálsdóttir, Ara Dan Pálmadóttir, Ásta Guðrún Birgisdóttir, Dagný Theódórsdóttir, Gestur Vagn Baldursson, Harpa Hlin Gunnarsdóttir, Helgi Brynjólfsson, Hilde Björk Didriksen Smith, og Marín Rut Bech Ingadóttir eru nemendur sem munu vinna ritgerðir sínar innan verkefnisins.

Samstarfsaðilar

  • Laura Astolfi, prófessor við University La Sapienza, Rome, Italy
  • Arnulf Hartl, dósent við Paracelsus Medical University Salzburg, Austria
  • Arne Bathke, prófessor við Paris Lodron University Salzburg, Austria
  • Markus Pauly, prófessor við Technical University of Dortmund, Germany
  • Jürgen Fell, dósent við University Clinic Bonn, Germany

Birtingar

Lokaverkefni

Fréttir

Samfélagsmiðlar