4. nóvember 2025

Vel heppnað 18. málþing um heimskautarétt í Nuuk

Hópur fulltrúa frá Háskólanum á Akureyri tók þátt í vel heppnuðu málþingi um heimskautarétt sem fram fór í Nuuk á Grænlandi seinnipart október.

Fulltrúar HA í Nuuk: Hildur Sólveig Elvarsdóttir, verkefnastjóri á Hug- og félagsvísindasviði, Antje Neumann, dósent og brautarstjóri í heimskautarétti, Helga Númadóttir, sérfræðingur hjá Stofnun Vilhjálms Stefánssonar, Rachael Lorna
Johnstone, prófessor í lögfræði, Romain Chuffart, Nansen-prófessor í norðurslóðafræðum, og Sara Fusco, aðjúnkt við lagadeild.

Þetta er í 18. skiptið sem málþing um heimskautarétt er haldið og í annað sinn sem það fer fram í Nuuk. Grænland er í brennidepli norðurslóðafræða um þessar mundir og mikill áhugi var á viðburðinum í ár. Rúmlega 150 þátttakendur frá 23 löndum tóku þátt og komust færri að en vildu. Rachael Lorna Johnstone og Romain Chuffart hjá Háskólanum á Akureyri ásamt Maria Ackrén hjá Ilisimatusarfik (Háskólanum á Grænlandi) skipulögðu viðburðinn.

Umhverfisréttur og sjálfsákvörðunarréttur meðal viðfangsefna

Á málþinginu skapaðist frjór jarðvegur fyrir dýnamískar umræður og skoðanaskipti fræðafólks og sérfræðinga. Þá sérstaklega hvað varðar ólík sjónarmið um þau álitamál sem efst eru á baugi tengd norður- og suðurskautinu. Þrír virtir aðalfyrirlesarar settu tóninn með erindum sínum, tveir frá Grænlandi, þau Kenneth Høegh og dr. Sara Olsvig og auk þeirra dr. Alan Hemmings.

^{Fallegt útsýnið yfir Nuuk}

Kenneth Høegh er sendiherra norðurslóðamála og formaður embættismannanefndar Norðurskautsráðsins 2025–2027, dr. Sara Olsvig er alþjóðlegur formaður Heimskautaráðs Inúíta og dr. Alan Hemmings er sérfræðingur í stjórnskipulagi Suðurskautslandsins og aðjúnkt við Gateway Antarctica, Háskólann í Canterbury.

Þá tóku fulltrúar HA þátt í fjölmörgum málstofum um fjölbreytt viðfangsefni, þar á meðal um umhverfisrétt, réttlát umskipti, námuvinnslu, réttindi frumbyggja og sjálfsákvörðunarrétt, viðskiptavæðingu loftslagsmála, alþjóðalög og forsjá skjalasafna og stjórnarhætti á Suðurskautslandinu.

Fimm stúdentar í heimskautarétti ásamt fjórum stúdentum Ilisimatusarfik ræddu jafnframt hugmyndir sínar og sýn á málefni heimskautasvæðanna í málstofu á vegum verkefnisins „New Insights in Polar Law“ sem styrkt er af Alþjóðlegu norðurskautsvísindanefndinni (IASC).

Forsætisráðherra kíkti við á kynningarbás HA

Málþingið fór fram á Hotel Hans Egede í miðbæ Nuuk en utan ráðstefnusala hótelsins var einnig ýmislegt um að vera. Hildur Sólveig, verkefnastjóri á Hug- og félagsvísindasviði, stóð vaktina á kynningarbás HA á starfsdögum í Ilisimatusarfik daginn áður en málþingið hófst og fékk meðal annars góða heimsókn frá Kristrúnu Frostadóttur forsætisráðherra sem var í sinni fyrstu opinberu heimsókn til Grænlands.

Þá stóð aðalræðisskrifstofa Íslands í Nuuk fyrir móttöku fyrir ráðstefnugesti í tilefni þingsins og sendiskrifstofa Evrópusambandsins í Nuuk bauð í kaffi, kökur og spjall. Sendiskrifstofan opnaði á Grænlandi fyrir ári síðan og í heimsókn þar var meðal annars rætt um samband Grænlands og Evrópusambandsins og mikilvægi heimskautaréttar fyrir Grænland.

Heimskautaréttur leggur áherslu á mikilvægi réttarkerfis og alþjóðasamvinnu til þess að takast á við áskoranir á norðurslóðum og Suðurskautslandinu. Árlegt málþing um heimskautarétt hefur skapað sér sess sem mikilvægur vettvangur til þess að deila þekkingu grundvallaðri á rannsóknum og vísindum um fjölbreytt málefni er varða heimskautasvæðin.

Ár hvert dregur þingið að sér fjölmargt fræðafólk og sérfræðinga frá öllum heimshornum, þvert á fræðasvið. 19. málþingið verður haldið í Háskólanum í Waikato í Aotearoa á Nýja-Sjálandi 9.-11. nóvember 2026.